การพ้นสภาพเป็นนักศึกษาวิชาทหาร หมายถึง การพ้นจากการฝึกวิชาทหาร มีดังนี้.-
๑ การพ้นสภาพตามปกติโดยอัตโนมัติ เนื่องจาก
    ๑.๑ ตาย
    ๑.๒ ลาออกจากการเป็นนักศึกษาวิชาทหาร
    ๑.๓ สำเร็จการฝึกวิชาทหารชั้นสูงสุดตามหลักสูตรที่กระทรวงกลาโหมกำหนด
    ๑.๔ พ้นหรือออกจากสถานศึกษาวิชาทหารที่กำลังศึกษาอยู่
    ๑.๕ ไม่มารายงานตัวขอรับการฝึกวิชาทหารชั้นต่อไป หรือซ้ำชั้น หรือ ไม่ขอรอรับสิทธิตามวาระที่ ศูนย์การกำลังสำรอง มณฑลทหารบก จังหวัดทหารบก กำหนด
    ๑.๖ อายุเกิน ๒๖ ปีบริบูรณ์ ตามกฎหมายว่าด้วยการรับราชการทหาร
๒ การพ้นสภาพโดยถูกถอนสภาพ เนื่องจาก
    ๒.๑ อยู่ในระหว่างการฝึกวิชาทหาร แต่ปรากฏภายหลังว่าข้อความในใบสมัคร หรือหลักฐานประกอบการสมัครและการรายงานตัวไม่เป็นความจริง หรือขาดคุณสมบัติตามที่กำหนด หรือการสมัครและการรายงานตัวมิได้เป็นไปตามที่กำหนด ให้ถอนสภาพตั้งแต่วันที่ประกาศการเป็นนักศึกษาวิชาทหาร๒.๒ มีความผิดถูกสถานศึกษาไล่ออก หรือต้องคำพิพากษาของศาลให้จำคุก
    ๒.๓ ไม่ได้เลื่อนชั้นการฝึกวิชาทหาร ในชั้นเดียวกัน ๒ ปี การศึกษาติดต่อกัน เนื่องจากสอบตก หรือไม่มีสิทธิสอบ
    ๒.๔ ถูกตัดคะแนนความประพฤติประจำปี ๑๐๐ คะแนน
    ๒.๕ ไม่ได้รับการฝึกวิชาทหารไม่ว่ากรณีใดก็ตามเป็นเวลา ๓ ปี ติดต่อกัน
๓ การพ้นสภาพตามที่ปรากฏในข้อ ๑.๔ ผู้พ้นสภาพมีสิทธิที่จะรายงานตัวเข้ารับการฝึกวิชาทหารต่อไปได้อีก โดยต้องปฏิบัติตามระเบียบในการรายงานตัวเข้ารับการฝึกวิชาทหาร ยังสถานศึกษาวิชาทหารที่ตนศึกษาอยู่ใหม่ ตามที่กำหนดในข้อ ๑๗(สำหรับการโอนย้ายสถานศึกษาวิชาทหาร ภายหลังการรับสมัครและรายงานตัวนักศึกษาวิชาทหารประจำปีเสร็จสิ้นแล้ว)
๔ ให้เป็นหน้าที่ของ ศูนย์การกำลังสำรอง มณฑลทหารบก จังหวัด-ทหารบก รายงานพร้อมทั้งชี้แจงเหตุผลการพ้นสภาพนักศึกษาวิชาทหารตามข้อเท็จจริงที่ได้สอบสวนแล้ว เสนอ หน่วยบัญชาการรักษาดินแดนพิจารณา ผ่านกองการเตรียมพล เพื่อนำเรียนผู้บัญชาการหน่วยบัญชาการรักษาดินแดน อนุมัติการพ้นสภาพฯ และออกประกาศการพ้นสภาพนักศึกษาวิชาทหาร ยกเว้นในข้อ ๑.๓ , ๑.๕ และ ๑.๖ แล้วแจ้งให้หน่วยรับผิดชอบสถานศึกษาวิชาทหารทราบภายในเดือนกันยายน และรายงานกองทัพบกขอถอนการยกเว้นไม่เรียกมาตรวจเลือกเข้ากองประจำการในยามปกติ